Wat is pijn?

"Pijn is een onaangename sensorische en emotionele ervaring die verbonden is met werkelijke of potentiële weefselbeschadiging, of in termen van zulk een beschadiging wordt beschreven (I.A.S.P.)."

Pijn is een individuele ervaring en pijnintensiteit kan dus niet objectief gemeten worden. Communicatie over uw pijn is belangrijk voor een efficiënte pijnbehandeling.

Pijn beter begrijpen:

1. Onderscheid acute en chronische pijn

Het is belangrijk om het onderscheid tussen acute en chronische pijn te maken. Dit omdat de aanpak erg verschillend is.

• ACUTE PIJN: Pijn heeft een functie als alarmsignaal zodat gepast kan worden gereageerd om verdere weefselschade te voorkomen. Deze pijn vermindert en stopt van zodra het weefsel geheeld is. Voorbeelden zijn: pijn door peesontsteking, botbreuk, maagzweer, blaasontsteking,

De pijn wordt aangepakt met medicatie of andere medische interventies die gericht zijn op het voorkomen en herstel van weefselschade.

• CHRONISCHE PIJN: Dit is pijn die langer dan de gebruikelijke herstelperiode van het weefsel aanhoudt (gemiddeld langer dan 3 maanden)  en daarenboven impact heeft op verschillende levensdomeinen. Als pijn chronisch wordt, verliest het zijn nut als alarmsignaal en dient de pijn beschouwd te worden als een probleem op zich (pijnsyndroom). Voorbeelden zijn: zenuwpijn door MS, lage rugpijn door artrose, langer durende spanningshoofdpijn.

Daarom wordt chronische pijn het best multidisciplinair aangepakt. Het behandelteam werkt samen met u aan opties om de pijn naar een leefbaar en hanteerbaar niveau te laten evolueren. Hiervoor worden medicatie gecombineerd met gedoseerde en begeleide lichaamsbeweging, relaxatietechnieken, psychologische begeleiding, uitbouwen van ontspannende en sociale activiteiten.

1. Soorten pijn

NOCICEPTIEVE PIJN:

• Ontstaat door weefselschade (ontsteking) waarbij stoffen vrijkomen die de pijnreceptoren prikkelen. De pijnprikkel wordt via zenuwbanen naar de hersenen geleid wat tot een pijnervaring leidt.
• Typisch bij dit soort pijn is dat de patiënt ook perioden kent waarin hij geen of nauwelijks pijn heeft.
• Voorbeelden zijn pijn door lumbago, peesontsteking, maagzweer, tandabces, hartinfarct,… .
• Pijnmedicatie zoals paracetamol of ontstekingsremmers hebben hier hun plaats, naast medicatie of interventies om de bron van de pijn aan te pakken.

NEUROGENE PIJN (zenuwpijn):

• Wordt veroorzaakt door beschadiging of slecht functioneren van het zenuwweefsel (perifere zenuwvezel, ruggenmerg en/of hersenen). 
• Typisch bij neurogene pijn is dat deze pijn aanwezig is ongeacht de belasting en gepaard kan gaan met spontane pijnaanvallen.
• De pijnmedicatie is dan ook gericht op de specifieke mechanismen van neurogene pijn (anti-epileptica en antidepressiva).
• Voorbeelden: bandvorminge pijn thv de romp bij MS ('MS hug'), trigeminusneuralgie (aangezichtspijn), zenuwcompressie door discushernia, perifere zenuwontsteking bij diabetes, …

ONCOLOGISCHE PIJN (pijn bij kanker):

• Deze pijn ontstaat wanneer de tumor in de weefsels en of in de zenuwen doorgroeit. Door weefselbeschadiging of druk komen er stoffen vrij die de pijnzenuwen prikkelen. Deze prikkel wordt via het ruggenmerg doorgegeven aan de hersenen en dat veroorzaakt een pijnervaring. Pijn bij kanker bestaat vaak uit een combinatie van de eerder genoemde soorten pijn.

Communicatie over pijn

We nodigen u uit om over pijn te spreken tijdens uw consultatie, opname of behandeling in het NMSC. Uiteraard bespreekt u dit het best met uw arts, maar ook verpleegkundigen/zorgkundigen en revalidatie-therapeuten zijn opgeleid om bij pijn de nodige stappen te zetten.

Zo zal de verpleegkundige u bv tijdens de eerste week van opname systematisch minstens twee keer per dag vragen of u pijn heeft. Zo uw antwoord ja is, zal de verpleegkundige wat verder doorvragen naar lokalisatie, karakter en intensiteit van de pijn (schaal van 0 tot 10: 0= geen pijn en 10= ergste pijn).  Tevens zal zij/hij dit registreren in uw dossier en bespreken met de arts en zo nodig ook met het therapeutisch team.

Onderstaande vragen kunnen aan bod komen wanneer de arts/verpleegkundige of andere zorgverlener uw pijn exploreert:

1. Waar heeft u pijn?
2. Hoe erg is die pijn op een schaal van 0 tot 10 
3. Hoe lang heeft u deze pijn al?
4. Is er iets dat de pijn uitlokt (activiteit, zitten, liggen, hoesten, ...) ?
5. Is er iets dat de pijn doet verminderen?
6. Bent u comfortabel of niet?
7. Wenst u dat we iets doen voor uw pijn? 

FOLDERS ‘Hoe omgaan met pijn?’ ‘Comment parler de la douleur?’  

Afhankelijk van de evolutie zal de arts, verpleegkundige en/of therapeut uw pijn verder blijven bevragen. Deze informatie en communicatie is immers nodig om u te helpen in de aanpak van uw pijn. Om dit goed te kunnen doen willen we uw pijn begrijpen.

Wanneer het voor u/uw familielid moeilijk is om over pijn te communiceren, wordt de pijn systematisch op een niet-verbale manier geëvalueerd en worden familieleden betrokken in de opvolging van het pijnbeleid.

Bij chronische pijn is het vaak beter om niet dagelijks naar pijn te vragen omdat uw aandacht dan teveel op de pijn gericht blijft. In overleg met u wordt beslist hoe er verder over uw pijn gecommuniceerd wordt tijdens de opname of behandeling.

Samen-werken aan pijn

Pijn aanpak krijgt een belangrijke plaats in het bevorderen van uw levenskwaliteit. In elk geval bent u onze belangrijkste partner in de behandeling van pijn.

Bij acute pijn zal de aanpak vooral bestaan uit het vaststellen van de oorzaak, het starten van medicatie of een andere behandeltechniek. Hier spelen artsen en verpleegkundigen meestal de belangrijkste rol. Toch kunnen aanvullende technieken uit bv de kinesitherapie (zoals fysiotherapie) een bijdrage leveren.

Bij chronische pijn is de oorzaak van de pijn ondertussen gekend maar niet oplosbaar of langdurig van karakter. U zal u zelf een sleutelrol spelen in de aanpak. Het team zal u helpen om op verschillende manieren de pijn naar een leefbaar niveau te laten evolueren. Medicatie of medische interventies hebben zeker hun plaats maar zijn in dit geval niet de enige strategie. We zetten vooral in op het aanboren van hulpbronnen die u kunnen helpen om een zo actief en comfortabel mogelijk leven te hebben, ondanks de aanwezigheid van pijn.

Dat het NMSC gekend is voor zijn interdisciplinaire benadering, is ook een troef op het vlak van aanpak van pijn. Samen krijgen we uw pijn klein!

Voor meer informatie kan u terecht bij mevr. Corinne Cuvelier of Dr. An van Nunen via medischsecretariaat@mscenter.be of telefonisch via 02/59 78 647